Wiskoza – znana także jako sztuczny jedwab, to wszechstronny materiał włókienniczy pochodzenia naturalnego. Wykorzystuje się ją przede wszystkim do produkcji ubrań i dodatków, choć elementy wiskozowe znajdą też zastosowanie w aranżacji wnętrz. Materiał wiskozowy odegrał ogromną rolę w przemyśle tekstylnym i zrewolucjonizował modę. W czym tkwi sekret wiskozy i jakie ma ona cechy?

Co to jest wiskoza?

Wiskoza jest jednym z najpopularniejszym materiałów w branży ubraniowej. Ustępuje tylko bawełnie i poliestrowi. Z pewnością każdy z nas ma w szafie przynajmniej kilka ubrań z wiskozy. A czym jest sama wiskoza? To materiał, który powstaje z surowca naturalnego, a dokładnie z pulpy drzewnej. Jednak by pulpa ta przerodziła się w znany nam materiał, potrzebne są dość skomplikowane procesy chemiczne i technologiczne. Uznaje się ją zatem za materiał syntetyczny, ale powstały z naturalnego surowca.

Istotne też, że wiskozę coraz częściej łączy się z innymi tkaninami, jak bawełna czy poliester. Tym zwiększa się wytrzymałość i żywotność tkaniny. Zwłaszcza połączenie z poliestrem mocno podnosi odporność wiskozy.

Wiskoza – sztuczna czy naturalna?

Wspomnieliśmy już, że jednoznaczna klasyfikacja do tkanin sztucznych bądź naturalnych nie wchodzi w grę w przypadku wiskozy. Wiskoza bowiem jest produkowana w laboratoriach chemicznych, co sugerowałoby, że jest tkaniną syntetyczną. Jest jednak pewien haczyk – materiał wiskozowy nie powstałby bez naturalnego surowca, czyli pulpy drzewnej. Drewno służące do wytworzenia wiskozy pochodzi głównie z drzew iglastych. Z pulpy następnie – już drogą chemiczną – otrzymuje się włókno celulozowe.

Wiskoza to więc materiał sztuczny wyprodukowany z surowca naturalnego. Często jednak można spotkać się z określeniem wiskozy zarówno jako tkaniny sztucznej, jak i naturalnej. Warto wiedzieć, skąd bierze się ta nieścisłość i trudność w przyporządkowaniu wiskozy tylko do jednej z grup.

Krótka historia wiskozy

Wiskozę odkryto i opracowano w XIX wieku. Ma to związek z rozwojem technologii, która umożliwiła przetworzenie celulozy w tkaninę. Na rozwój wiskozy mocno wpłynęły prace kilku naukowców, m.in. Isaaca Merritta Singera, Charlesa Frederica Crossa, Edwarda Johna Bevan i Claytona Beadle’a. Opatentowali oni proces produkcji wiskozy w 1892 roku, a pierwsza wiskoza służącą do komercyjnych celów została wyprodukowana w 1905 roku. Tym samym wiskoza stała się pierwszym włóknem syntetycznym produkowanym na skalę światową.

Produkcja wiskozy

Aby wytworzyć wiskozę konieczne jest przetworzenie naturalnego surowca – celulozy – we włókno. Pierwszy krok polega na uzyskaniu tej celulozy z drewna lub pulpy drzewnej. Następnie celulozę poddaje się reakcji chemicznej, która przekształca ją w ciekły roztwór. Roztwór ten jest w kolejnym etapie wyciskany przez drobne otwory w specjalnych dyszach. Tak tworzy się włókno celulozowe. Dalej mamy procesy chemiczne, takie jak koagulacja i stabilizacja. Muszą jeszcze zostać usunięte ewentualne pozostałe chemikalia użyte w procesie produkcji, między innymi ług sodowy i kwas siarkowy. Na koniec tak uzyskane włókna wiskozy można prząść, tkać bądź dziergać. W taki sposób tworzy się różne rodzaje tkanin wiskozowych.

Wiskoza – tkanina czy dzianina?

Materiał wiskozowy najczęściej w branży odzieżowej występuje pod postacią tkaniny bądź dzianiny. Nie są to synonimy, tkanina i dzianina różnią się między sobą pewnymi właściwościami i sposobem wytwarzania. Tkanina wiskozowa posiada splot nitek połączonych pod kątem prostym, dlatego też tkanina nie jest rozciągliwa. Dzianina wiskozowa zaś ma nitki przeplatane ze sobą, dzięki czemu materiał jest elastyczny i dobrze dopasowujący się do ciała. Taka dzianina będzie się więc lekko naddawać i rozciągać, po czym wracać do pierwotnego kształtu.

Jakie cechy ma wiskoza?

Wiskoza jest materiałem o bardzo licznych właściwościach, które wpływają na tak dużą jej popularność. Można u niej zaobserwować cechy typowe dla tkanin naturalnych – bawełna i jedwab oraz tkanin syntetyczny – poliester. Z racji tego jednak, że wiskoza powstaje z naturalnego surowca, to posiada więcej cech wspólnych z tkaninami naturalnymi. Jest zatem świetnie oddychająca i bardzo przewiewna, nie przykleja się do ciała. Te cechy są charakterystyczne również dla lnu i bawełny. Wiskoza nie zatrzymuje ciepła, za to dobrze wchłania wodę i pot. To właśnie dlatego tak chętnie jest wykorzystywana do produkcji ubrań, także tych sportowych.

Atutem wiskozy jest z pewnością już sam jej wygląd, bowiem jest lśniąca i jedwabista. Dodatkowo wiskoza jest miękka i przyjemna w dotyku, co jeszcze bardziej podnosi jej walory jako materiału na ubrania. Przy wyborze ubrań z wiskozy należy jednak pamiętać o tym, że tkanina wiskozowa ma nieco inne właściwości niż dzianina wiskozowa. Przede wszystkim tkanina nie będzie się rozciągać, w przeciwieństwie do dzianiny. Rodzaj splotu wpływa także na to, czy ubrania z wiskozy trzeba będzie prasować czy nie.

Wiskoza bardzo dobrze przyjmuje barwnik i ładnie się barwi, dzięki czemu można uzyskać intensywne i trwałe kolory ubrań. Musimy tu podkreślić także istotną różnicę między wytrzymałością wiskozy suchej i mokrej. Wiskoza bowiem jest bardzo wrażliwa na wilgoć, zatem po przyjęciu dużej ilości wody, jej odporność znacząco spada. W stanie suchym wiskoza zaś jest dość mocna.

Plusy wiskozy

miękka i przyjemna w dotyku,
lekka i przewiewna,
jedwabista i lśniąca,
ma naturalny połysk,
ślicznie się drapuje,
bardzo chłonna, dobrze wchłania wodę i pot,
nie zatrzymuje ciepła,
oddychająca,
nie przykleja się do ciała,
nie elektryzuje się,
w zależności od rodzaju splotu jest elastyczna (dzianina) lub nie (tkanina),
dobrze przyjmuje barwniki,
świetnie komponuje się z innymi materiałami.

Minusy wiskozy

może się kurczyć w praniu,
jest podatna na pleśń,
może ulec zniszczeniu pod wpływem światła słonecznego,
traci na wytrzymałości, gdy jest mokra,
ograniczona odporność na ścieranie,
podatna na uszkodzenia mechaniczne, zagniecenia i rozdarcia,
dość wymagająca w pielęgnacji i praniu,
mała odporność na środki chemiczne.

Jak widać więc, wiskoza nie jest materiałem bez wad. W celu zwiększenia wytrzymałości ubrań do wiskozy często dodaje się także poliester. Wówczas takie połączenie sprawia, że ubrania nie są tak podatne na uszkodzenia i znacznie lepiej znoszą chociażby pranie. Wciąż jednak wymagana jest ostrożność.

Czy wiskoza się gniecie i rozciąga?

Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy wiskoza się gniecie. Odpowiedź na to może być jedna – to zależy od rodzaju splotu zastosowanego do produkcji wiskozy. Wspomnieliśmy już, że dzianina i tkanina wiskozowa różnią się między sobą. Różnice te można dostrzec przede wszystkim w kwestii elastyczności i rozciągania. Dzianina z wiskozy na ogół nie gniecie się, lekko się rozciąga i nie wymaga prasowania, natomiast tkanina z wiskozy jest nieelastyczna i nierozciągliwa, dość mocno się gniecie.

Czy wiskozę się prasuje?

Dzianina z wiskozy raczej nie potrzebuje prasowania, za to tkanina wiskozowa może być pognieciona i warto ją przeprasować. Uważajmy jednak w trakcie tego procesu i zadbajmy o zabezpieczenie tkaniny. Żelazko powinno być delikatnie nagrzane, a tkaniny powinniśmy prasować na lewej stronie i przez dodatkowy materiał ochronny.

Czy wiskoza oddycha?

Wiskoza jest materiałem oddychającym i przewiewnym, często określanym też jako najlepiej oddychająca tkanina. W tej kwestii ma bardzo wiele wspólnego z bawełną i lnem. Wiskoza jest również przewiewna, dzięki czemu świetnie sprawdza się podczas wysokich temperatur. Wprawdzie wiskoza dość szybko chłonie wilgoć, to równie szybko ją odparowuje. To zaś sprawia, że ubrania z wiskozy nie przyklejają się do ciała, co jest dużym minusem ubrań z poliestru.

Jak prać ubrania z wiskozy?

Wiskoza nie najlepiej radzi sobie z wilgocią, może też skurczyć się w praniu, dlatego trzeba być bardzo ostrożnym, zwłaszcza przy pierwszym praniu. Podstawą jest zapoznanie się z metką i zalecanymi metodami prania tkaniny. Ogólnie jednak najbezpieczniej ubrania z wiskozy prać ręcznie lub w pralce nastawionej na delikatny program bez wirowania i maksymalną temperaturę do 30 stopni. Wiskoza może się również skurczyć podczas suszenia, dlatego nie należy suszyć jej mechanicznie, tylko rozwiesić i pozwolić samodzielnie wyschnąć. Dobrze też włożyć ubrania z wiskozy do specjalnych woreczków do prania, by ograniczyć tarcie z innymi materiałami w bębnie.

Z jakimi materiałami najlepiej łączyć wiskozę?

Wiskoza jest miękkim i dość eleganckim materiałem, ale nie jest z pewnością najbardziej wytrzymała z natury. Jej żywotność i właściwości można jednak poprawić poprzez połączenie z innymi materiałami. Przedstawiamy kilka najpopularniejszych tkanin, które będą dobrze komponować się z wiskozą i zwiększać tym samym jej wytrzymałość i odporność.

Bawełna – połączenie wiskozy z bawełną jest dość popularne i pozwala uzyskać tkaninę, która łączy w sobie miękkość wiskozy z wytrzymałością bawełny. Tkaniny mieszane z wiskozy i bawełny są bardziej trwałe i mniej podatne na zniszczenia w porównaniu do samej wiskozy.
Poliester – znany ze swojej odporności i wytrzymałości poliester jest świetnym partnerem dla delikatnej wiskozy. Za sprawą poliestru wiskoza staje się bardziej odporna i łatwiej utrzymuje nadany kształt.
Len – z kolei połączenie wiskozy z lnem owocuje tkaniną, która jeszcze lepiej radzi sobie podczas upałów, ponieważ zwiększa się jej przewiewność przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego połysku. Dodanie lnu potęguje właściwości oddychające wiskozy, ale nie zmniejsza gniecenia się tkaniny.
Bambus – jeszcze mało powszechne włókna bambusowe stanowią ciekawe urozmaicenie wiskozy. Bambus podnosi wytrzymałość wiskozy.
Modal – znany też jako wiskoza modal jest jedną z odmian wiskozy. Modal powstaje z drewna bukowego lub bukowo-olchowego, które jest mocniejsze i trwalsze, przez co zmieszanie go ze zwykłą wiskozą podnosi jej wytrzymałość. Czasem zwany też ulepszoną wiskozą modal jest jeszcze bardziej przewiewny, połączenie modalu i wiskozy zatem idealnie sprawdza się latem.

Zastosowanie wiskozy – ubrania z wiskozy

Wiskoza to tkanina, która opanowała branżę tekstylną. To jeden z częściej wykorzystywanych materiałów do szycia ubrań. Bez wątpienia najwięcej ubrań z wiskozy nosimy latem, kiedy przewiewne i oddychające materiały są na wagę złota. Sukienki wiskozowe goszczą w szafie niemal każdej kobiety, bo są niesamowicie zwiewne i lekkie. Tym bardziej, że wiskoza świetnie przyjmuje barwnik, można więc tworzyć cuda na tkaninie. Popularne są zarówno letnie sukienki z wiskozy, jak i bardziej eleganckie i wytworne sukienki z wiskozy na wesele lub inne przyjęcia.

Właściwości wiskozy sprawiają, że równie chętnie sięga się po nią do produkcji bluzek i lekkich koszul. Takie wiskozowe bluzki, koszule i topy charakteryzują się doskonałym przyleganiem do ciała, bez uczucia opięcia. A do tego są przewiewne i sprawdzają się nawet podczas bardzo wysokich temperatur.

Doskonała przepuszczalność powietrza powoduje, że wiskoza świetnie sprawdza się też jako podszewka w marynarkach i garniturach. Połysk wiskozy podniesie jakość wykończenia, a do tego zapobiegnie przegrzaniu się.

Ciekawą opcją są również wzorzyste, kolorowe, jedwabiście miękkie chusty i szale ozdobne. Mogą stanowić rewelacyjne uzupełnienie całej kreacji.

Wiskoza w tapicerstwie

Choć ubrania i dodatki to z całą pewnością najczęstsze zastosowanie wiskozy, to jednak niejedyne. Po wiskozę można sięgnąć również do aranżacji wnętrz. Choć niektórzy decydują się nawet na tapicerowanie mebli wiskozą, jest to nieco ryzykowne. Pamiętajmy bowiem, że wiskoza nie należy do najtrwalszych tkanin, zwłaszcza gdy przyjmie nieco wilgoci. Chyba że będzie stanowiła dodatek do znacznie mocniejszych i odporniejszych tkanin obiciowych. Wówczas jej właściwości oddychające i higroskopijne mogą być bardzo przydatne. Może się też sprawdzić jako obicie mebli, które nie są tak często używane – jak np. puf czy ozdobnych krzeseł. Wówczas lśniąca wiskoza nada szyku w pomieszczeniu.

Zdecydowanie częściej jednak wiskoza znajduje zastosowanie jako tkanina na poduszki dekoracyjne. Miękka, aksamitna i jedwabiście połyskliwa wiskoza stanowi ozdobę samą w sobie. Tym bardziej, że wiskoza może występować w bajecznie kolorowych wersjach, oryginalnych wzorach czy też odcieniach klasycznych. Można więc dowolnie i błyskawicznie zmieniać klimat w domu bez wysiłku.

Podobną rolę jak poduszki ozdobne będą pełnić narzuty z wiskozy. Ich dodatkową rolą jest jeszcze ochrona mebli przed zniszczeniem i zabrudzeniem. Wiskozę można także wykorzystać do stworzenia przeróżnych dekoracji do pomieszczeń.

Czy wiskoza to dobry materiał?

Bez wątpienia wiskozę można uznać za materiał bardzo dobrej jakości o wielu przydatnych właściwościach. Ze względu na swoją przewiewność i higroskopijność rewelacyjnie sprawdza się zwłaszcza wiosną i latem. Trzeba się jednak liczyć z tym, że wiskoza jest dość wymagająca w obyciu. Potrzebuje delikatnego prania i przechowywania. Nie nadaje się też do częstej i intensywnej ekspozycji na promienie słoneczne, ponieważ materiał może ulec zniszczeniu. Wiskoza nie najlepiej radzi sobie też z nadmierną wilgocią, jest także podatna na powstawanie pleśni, jeśli nie będzie odpowiednio przechowywana.

Z wymienionych powodów materiał wiskozowy nie jest więc najlepszym wyborem na tapicerkę na codziennie używanej kanapie. Może bowiem szybko ulec zniszczeniu lub przetarciu. Jeśli chcemy wprowadzić do wnętrza wiskozę, bezpieczniej jest postawić na dodatki i poduszki.

Z całą pewnością natomiast warto mieć w swojej szafie ubrania z wiskozy. Letnia sukienka, przewiewna bluzka czy marynarka z wiskozową podszewką świetnie leżą na ciele, a do tego oddychają i odprowadzają wilgoć. Pamiętajmy tylko o odpowiedniej pielęgnacji ubrań z wiskozy.

Co to jest wiskoza i co warto o niej wiedzieć